Chân dung những nhà soạn nhạc xuất sắc thế kỷ 20

Một bộ sưu tập gồm 1.300 bức vẽ của họa sỹ Milein Cosman được trao cho Học viện Âm nhạc hoàng gia Anh (RCM) đã cho chúng ra thấy những khía cạnh bên trong các nhà soạn nhạc và các nghệ sỹ hàng đầu thế kỷ 20.

Milein Cosman vẽ Peter Ustinov tại Festival Edinburgh năm 1947.
(Nguồn: The Picture Art Collection/Alamy)

Nhiều bức chân dung chưa được công bố trước đây của nhà soạn nhạc Igor Stravinsky cũng như hàng trăm bức vẽ khác đã được trưng bày sau cái chết của nữ nghệ sỹ Milein Cosman. Nó đem lại cho người xem một cái nhìn lướt nhanh vào văn hóa âm nhạc phong phú của nước Anh thế kỷ 20

Cosman đã qua đời ở tuổi 96, bà từng phác thảo bức chân dung nhiều nhà soạn nhạc, trong đó có Benjamin Britten, Richard Strauss và Leonard Bernstein, cùng nghệ sỹ cello huyền thoại Mstislav Rostropovich. Bà vẽ họ từ chính cuộc sống, quan sát họ trong những buổi hòa nhạc và tập luyện, thường  xuyên đến mức họ không nhận biết được sự hiện diện của bà với tư cách một họa sỹ.

Trong bộ sưu tập được trao cho RCM có 50 bức vẽ Stravinsky, phần lớn được phác thảo tại BBC Studios ở Maida Vale, Tây London, khi nhà soạn nhạc tới đây vào năm 1959. Julian Hogg, một trong những người bạn thân thiết của Cosman, nói: “Trong ba ngày ở đây, lúc nào bà cũng vẽ.”

Ông nhớ là bà không bao giờ rời nhà mà không cầm cuốn phác họa: “Đó thực sự là một sự ám ảnh. Lúc nào cũng thấy bà ấy vẽ.” Tuy hiểu rõ về bạn mình nhưng Hogg – người thực hiện tâm nguyện của  Cosman cũng thấy bất ngờ trước số lượng lớn các bản vẽ. “Có hàng trăm cuốn phác thảo mà tôi chưa từng thấy trước đây”, ông nói tuần trước khi đứng trước ngôi nhà của Cosman ở Hampstead, Tây Bắc London, nơi phát hiện ra những cuốn vở đó.

Nhà soạn nhạc Igor Stravinsky dưới ngòi bút của Milein Cosman.
(Nguồn: The Cosman Keller Art and Music Trust / Royal College of Music)

Hogg, chủ tịch của Cosman Keller Art and Music Trust, đã tìm thấy một cuốn phác thảo có nhiều hình ảnh Stravinsky: “Dĩ nhiên là nó chưa từng được xuất bản.”

Những bức khác vẽ nhà soạn nhạc Peter Maxwell Davies đang cuộn một bản nhạc, và Vaughan Williams bên cây đàn piano từ phía sau. Cả nghệ sỹ piano Vladimir Horowitz, nghệ sỹ violin Ida Haendel: “Bà ấy đã vẽ hầu như tất cả những nghệ sỹ nổi tiếng nửa sau thế kỷ 20”. Đến Anh từ nước Đức quốc xã năm 1939, Cosman đã ở lại đây gần cả cuộc đời, cưới nhà âm nhạc học và truyền hình Hans Keller. Bà học tại Slade School of Art và sống bằng nghề vẽ minh họa cho nhiều nhà xuất bản.  Chỉ với những đường vẽ mảnh dẻ bằng chì, mực và phấn màu, bà đã bắt được những cử động và biểu cảm của các nhân vật mà có được chân dung họ một cách chính xác. Những nghệ sỹ thường được miêu tả trong những tư thế khác nhau, từng người một, tạo ra một “thần thái riêng biệt” trong cử chỉ và hành động.

Nhà lịch sử nghệ thuật, Sir Ernst Gombrich từng dự đoán: “Hậu thế sẽ phải cảm tạ Milein Cosman về sự tinh tường của đôi mắt bà, điều đem lại cho bà khả năng ‘bắt’ được cái độc đáo vô song của rất nhiều nhân vật nổi bật trong thời đại chúng ta”. Giáo sư Gabriele Rossi Rognoni, nhà giám tuyển của Bảo tàng RCM thì tin tưởng rằng, từ trước tới nay, chưa ai được thấy phần lớn các bức vẽ của Cosman.

Dù từng được biết về bộ sưu tập của Cosman nhưng bảo tàng chưa rõ hết quy mô của nó. “Chúng tôi biết bà ấy vẽ rất nhanh và gần như không nhìn vào trang giấy bà vẽ. Bà ấy nắm bắt rất nhanh những gì mình nhìn thấy”, Rognoni nói. “Tôi thích những người biểu lộ rõ rệt tính cá nhân của mình, cả cơ thể ông như ôm trọn lấy nhạc cụ mà mình gắn bó.”

Vào ngày 20/1/2019, RCM sẽ tổ chức một buổi hòa nhạc trong khuôn khổ triển lãm “Tài năng âm nhạc: Bộ sưu tập của Milein Cosman”. Chương trình biểu diễn sẽ gồm các tác phẩm của những nhà soạn nhạc xuất hiện trong cuốn phác thảo.

Những hỗ trợ tài chính của tổ chức từ thiện Pilgrim Trust sẽ giúp số hóa toàn bộ bộ sưu tập, đưa nó đến với công chúng và trở thành nguồn tham khảo vô giá cho các nhà âm nhạc và lịch sử.

Thanh Nhàn (HNS)