Nghệ sĩ múa rối nước hi sinh nhiều nhưng chưa được trân trọng

Trong số tiếp theo của Kính Đa Chiều, khán giả tiếp tục được lắng nghe và bàn luận cùng host Lê Hoàng, khách mời – Nhà sản xuất Huỳnh Anh Tuấn (Giám đốc nhà hát múa rối Nụ Cười) và MC Phương Uyên về chủ đề Nghệ thuật múa rối.

Trong kí ức tuổi thơ của đạo diễn Lê Hoàng, múa rối nước là một loại hình nghệ thuật được trẻ em mê mẩn. “Khác với phim ảnh, múa rối có hình tượng cụ thể. Dù những thể loại phim hoạt hình có phát triển nhưng không bằng được cái ta có thể sờ hay chạm vào. Với trẻ thơ, múa rối vừa dễ hiểu, vừa quý báu và ngây ngất”, host Lê Hoàng say sưa nói.

Với ông Huỳnh Tuấn Anh, tất cả những kí ức và cảm xúc mà Lê Hoàng miêu tả ngày xưa vẫn còn tồn tại cho đến thế hệ bây giờ. Đó cũng chính là điều kiện cơ bản cũng như thuận lợi nhất cho múa rối có thể tồn tại cho đến ngày nay và tồn tại một cách mạnh mẽ.

Cách đây 40 năm, ông Huỳnh Anh Tuấn lựa chọn múa rối cạn vì dễ dàng tổ chức và cách tiếp cận nhanh chóng tới khán giả. Sau đó 10 năm, ông nhận ra rằng múa rối nước còn “kinh khủng khiếp” hơn gấp ngàn lần ở giá trị văn hóa và đặc trưng nghệ thuật.

“Duy nhất trên thế giới, gần 215 nước không có nước nào có loại hình tương tự. Và chỉ có múa rối nước, khán giả mới chen chúc hằng đêm để đi xem. Múa rối nước bao gồm gần như 80% các thể loại nghệ thuật dân tộc và bao quát cả đời sống nằm trong một show diễn”, ông Huỳnh Anh Tuấn chia sẻ.

Về câu hỏi “Làm cách nào để múa rối Việt Nam có thể phát triển hơn nữa?”, ông Huỳnh Anh Tuấn nhận định sự quan tâm và cái nhìn của đa phần người Việt dành cho các loại hình nghệ thuật dân tộc, trong đó có múa rối nước, còn khá bị “coi thường”. “Chúng ta không chỉ phí phạm mà còn coi thường do không cảm nhận được sức mạnh và không cảm thấy tự tin về nó nhưng khi đến tham gia các liên hoan nghệ thuật thì nó là trùm”, ông Huỳnh Anh Tuấn cho hay.

Ông Huỳnh Anh Tuấn chia sẻ múa rối tồn tại nhờ những trò lẻ. Những trò lẻ ấy khái quát tính giáo dục về thẩm mĩ. Riêng múa rối nước còn phản ánh cả đời sống thời sự cổ của người Việt Nam, đó là cái để khách nước ngoài khám phá.

“Múa rối nước chỉ tồn tại khoảng 22 trò tiêu biểu và đặc thù, có thể biểu diễn 10-50 năm vẫn không cũ vì tính độc đáo. Nó bị hạn chế bởi kĩ thuật con rối nước, chúng ta chỉ có thể biến hóa tạo hình mà thôi. Về múa rối cạn lại giống nghệ thuật biểu diễn chung, nó vô tận”, giám đốc Nhà hát múa rối Nụ Cười bày tỏ.

Trên cương vị đạo diễn và một người làm văn hóa, host Lê Hoàng từng đề nghị phải xây dựng những thương hiệu quốc gia về văn hóa, đặc biệt là múa rối nước. “Tôi đề nghị không đơn thuần là biểu tượng mà phải đầu tư xây hẳn một Nhà hát rối nước. Hiện nay dù vẫn có nhưng chưa đủ tầm và còn bị manh mún”, Lê Hoàng bộc bạch.

Ở đơn vị tư nhân nơi ông Huỳnh Anh Tuấn quản lý, trung bình với múa rối cạn diễn 5-10 suất một tuần. Với rối nước là một tuần khoảng 14 suất, tính ra 1 năm diễn 800 suất. Đạo diễn Lê Hoàng cho rằng có sự bất công khá lớn cho các nghệ sĩ, nghệ nhân múa rối khi không có ai là NSƯT hay NSND.

“Họ hi sinh lớn lắm nhưng không được quan tâm vì đâu có các liên hoan để đoạt huy chương vàng, bạc. Đó là sự thật. Cho nên chúng tôi chỉ lặng lẽ cho các em bám nghề để giới thiệu tinh hoa Việt Nam và kiếm sống thế thôi”, ông Huỳnh Anh Tuấn chua xót nói. Bên cạnh đó, ông Huỳnh Anh Tuấn tiết lộ nhiều nghệ sĩ nổi tiếng cũng trưởng thành từ nghệ thuật múa rối như Như Quỳnh, Tăng Thanh Hà, Phương Thùy, Mạnh Cường,…

Đạo diễn Lê Hoàng và ông Huỳnh Anh Tuấn đều đồng ý kiến trong việc nếu Việt Nam không chủ động tấn công và gìn giữ thì sẽ mất đi thương hiệu múa rối nước độc đáo. “Đây là điều mà năm 2024 tôi sẽ cố gắng chủ động xuất hiện nhiều hơn ở thị trường nước ngoài, không chỉ đợi người ta mời mới đến. Chúng tôi muốn xuất hiện hằng ngày, không tại nước này thì tại nước nọ”, ông Huỳnh Anh Tuấn quả quyết.

Kính Đa Chiều là chương trình talkshow sở hữu format mới lạ và đầy hấp dẫn. Mỗi tập phát sóng của Kính Đa Chiều sẽ cùng bàn luận, đối thoại về một chủ đề hoặc một sự kiện đang được quan tâm xoay quanh những câu chuyện về văn hóa. Những câu chuyện với nhiều chủ đề nổi cộm trong nhiều lĩnh vực như nghệ thuật biểu diễn, hội họa, điêu khắc, văn học, điện ảnh, thể thao, ẩm thực và phong cách sống.

Các khách mời đến với chương trình đều là những nghệ sĩ nổi tiếng, được khán giả mến mộ. Chương trình hứa hẹn mang đến cái nhìn đa chiều từ những cuộc đối thoại sâu sắc nhằm thảo luận và chia sẻ quan điểm dưới góc nhìn của người trong cuộc. Bên cạnh đó, chính khán giả cũng được tương tác với chương trình thông qua đường dây nóng.

Kính Đa Chiều được phát sóng vào lúc 20h từ thứ Hai đến thứ Sáu hàng tuần trên kênh VTV9. Chương trình do VTV9 phối hợp cùng Jet Studio thực hiện.

B.K